TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW PODSTAWOWYCH
Podstawy socjologii – 60 hPresocjologiczna refleksja nad społeczeństwem i miejscem jednostki w społeczeństwie. Powstanie socjologii akademickiej. Socjologia a inne nauki społeczne. Zachowania, działania, interakcje. Stosunki społeczne, organizacja, struktura społeczna. Dynamika struktur. Działania masowe i ruchy społeczne. Całości społeczne. Kultura. Socjalizacja. Socjologiczna koncepcja osobowości. Tożsamość i role społeczne. Struktura roli społecznej. Więź społeczna. Koncepcje ładu społecznego. Organizacja i dezorganizacja. Kontrola społeczna. Konformizm i dewiacja. Świadomość społeczna i opinia publiczna. Stratyfikacja społeczna. Klasy społeczne. Gender (płeć determinowana kulturowo). Nierówności społeczne. Ruchliwość społeczna. Władza, panowanie, przywództwo. Instytucje społeczne – system polityczny, pokrewieństwo, małżeństwo, rodzina, religia. Zmiana społeczna, rozwój, postęp. Nowoczesność, późna nowoczesność, ponowoczesność. Teoria a empiria w socjologii.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia podstawowych terminów i pojęć oraz najważniejszych teorii socjologicznych; czytania tekstów socjologicznych i innych, w których wykorzystuje się materiały socjologiczne; stosowania kategorii socjologicznych do analizy społeczeństwa, zwłaszcza współczesnego społeczeństwa polskiego; rozwijania „wyobraźni socjologicznej”.
Antropologia kulturowa – 30 h
Miejsce antropologii kultury wśród innych nauk społecznych. Szkoły i kierunki antropologii kulturowej. Antropologiczna koncepcja człowieka. Antropologiczna koncepcja języka. Antropologiczna koncepcja religii. Antropologiczna koncepcja narodu. Systemy pokrewieństwa. Zmiana kulturowa i jej źródła – zagadnienia rozwoju i postępu w kulturze. Problemy tożsamości kulturowej. Hipoteza „konfliktu cywilizacji”. Etniczność – koncepcje „mniejszości”. Kulturowa dominacja i podporządkowanie. Techniki dominacji. Etniczność i procesy migracji przestrzennych. Asymilacja. Stosunki etniczne w Polsce. Antropologia społeczeństwa nowoczesnego – kultury lokalne. Hipoteza „kultury ubóstwa”. Kultura chłopska w społeczeństwie przemysłowym. Kultura etnicznego ghetta.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia problematyki uniwersalizmu i partykularyzmu form życia zbiorowego ludzi; dostrzegania elementów ciągłości w procesach zmian społecznych; rozpoznawania osobliwości kultur lokalnych.
Systemy, struktury i procesy społeczne w różnych perspektywach teoretycznych – 90 h
Koncepcja systemu społecznego. Funkcjonalizm. Neofunkcjonalizm. Struktura systemów społecznych. Czynniki różnicujące poszczególne kategorie zbiorowości, historyczne uwarunkowania tych różnic. Strukturalne determinanty indywidualnych zachowań. Równowaga i napięcia w strukturze systemów społecznych. Procesy społeczne – zmiany demograficzne i ich korelaty oraz zmiany w strukturze: własności, konsumpcji, gospodarki, organizacji politycznej. Problem „macro-micro link” i jego rozwiązania. Instytucje i procesy instytucjonalizacji. Pojęcie zmiany społecznej w podstawowych orientacjach metodologicznych socjologii: ewolucjonizm, teorie konfliktu, funkcjonalizm, neo-weberyzm, koncepcja strukturacji A. Giddensa, podstawowe tezy „socjologii historycznej”, teorie modernizacji. Źródła, podstawowe założenia i przykłady teorii rozwoju zależnego. Źródła, podstawowe założenia i przykłady teorii rozwoju alternatywnego. Planowa zmiana społeczna w kręgu współczesnej refleksji nad zmianą społeczną i rozwojem społecznym. Nośniki zmiany społecznej. Zjawisko „oporu wobec zmian”. Koncepcja traumy kulturowej P. Sztompki, interpretacje polskiej transformacji.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia pojęcia „społeczeństwo” i sporów o jego ontologię; świadomego wyboru perspektywy teoretycznej i dostrzegania konsekwencji tego wyboru; analizowania struktur systemu społecznego i powiązań między jej poszczególnymi elementami; rozumienia koncepcji „społeczeństwa jako procesu”; wykorzystywania kategorii teoretycznych do analizy zmian społecznych we współczesnym społeczeństwie polskim.
Psychologia społeczna –30 h
Człowiek jako przedmiot i podmiot w relacjach społecznych. Stadia rozwoju społecznego jednostki – zachowania konformistyczne i nonkonformistyczne. Orientacje teoretyczne opisujące i wyjaśniające relacje interpersonalne i międzygrupowe psychologii – psychoanaliza, behavioryzm, pragmatyzm, interakcjonizm. Psychologia poznawcza, psychologia ewolucyjna. Język i procesy komunikacji w grupach społecznych. Atrakcyjność interpersonalna w procesach komunikacji. Poznawanie siebie i innych. Procesy socjalizacji – powstawanie społecznej osobowości człowieka. Tożsamość. Socjalizacja pierwotna i wtórna, socjalizacja antycypująca. Mechanizmy wpływu społecznego. Perswazja, manipulacja i obrona przed manipulacją. Podstawowe koncepcje dynamiki grupowej. Modele grup społecznych. Socjometryczna struktura grupy. Przywództwo w grupie. Postawy i zmiana postaw. Procesy grupowe. Konflikt i współpraca. Atrakcyjność interpersonalna. Agresja. Uprzedzenia. Stereotypy. Zachowania prospołeczne. Negocjacje, mediacje, manipulacja. Zastosowania psychologii społecznej.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia podstawowych mechanizmów dynamiki grupy społecznej i wpływu grupy na jednostkę; rozumienia roli grupy w budowaniu społecznej tożsamości człowieka; analizowania struktur grupowych i interakcji w grupie; określania związków między strukturą grupy i jej wpływem na zachowania członków grupy.
Dynamika zmian współczesnego społeczeństwa polskiego – 30 h
Związki między polityką, gospodarką i społeczeństwem. Zmiany struktury społecznej, dynamika uwarstwienia społecznego. Dynamika demograficzna polskiego społeczeństwa. Zróżnicowania przestrzenne. Polskie reformy po roku 1989. Polska w Unii Europejskiej – wyzwania i szanse. Pojęcie i rozumienie społeczeństwa obywatelskiego – spory, kontrowersje i dyskusje. Prawa człowieka i wolności obywatelskie. Społeczeństwo obywatelskie i dynamika rozwoju „trzeciego sektora” we współczesnej Polsce. Gospodarka – czynniki wzrostu gospodarczego. Zmiany w strukturze własnościowej, spory o przebieg prywatyzacji. Problemy społeczne – polityka rynku pracy, dynamika i zróżnicowanie dochodów, procesy marginalizacji społecznej. Funkcjonowanie systemu zabezpieczenia społecznego. Wymiary pluralizmu we współczesnym społeczeństwie polskim. Systemy wartości Polaków, podstawowe wymiary sporów aksjologicznych. Interpretacje polskiej wersji zmiany społecznej.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia zmian w społeczeństwie polskim i ich konsekwencji w zakresie postaw i instytucji społecznych; analizowania gospodarczych, politycznych i społecznych uwarunkowań tych zmian.
Ekonomia – 30 h
Ekonomia jako nauka społeczna. Normatywne i pozytywne programy ekonomii. Koncepcja systemu ekonomicznego. Podstawowe kategorie ekonomiczne – zasoby, produkty, towary, gospodarowanie, rynek i jego rodzaje, kapitał i akumulacja kapitału. Popyt i jego determinanty. Podaż, krzywa popytu i krzywa podaży. Cena równowagi. Rola cen w gospodarce. Model konkurencji doskonałej. Rynek i państwo. Przesłanki alokacyjnej zawodności rynku. Zachowania konsumenta. Elastyczność popytu. Prawo Engela. Rynki kapitałowe. Zasady funkcjonowania giełdy. Handel zagraniczny, protekcjonizm w handlu zagranicznym. Wspólny rynek Unii Europejskiej. Rynek globalny. Światowy system gospodarczy. Analiza makroekonomiczna – Produkt Krajowy Brutto i Produkt Narodowy Brutto. Makroekonomiczna polityka państwa – fiskalna i monetarna. Budżet państwa. Deficyt budżetowy. Problematyka wzrostu gospodarczego. Czynniki wzrostu. Modele wzrostu gospodarczego. Ekonomiczna analiza rynku pracy i bezrobocia. Ekonomiczne skutki bezrobocia. Keynesizm i ekonomia podażowa. Monetaryzm. Teoria przedsiębiorstwa. Równowaga producenta. Problemy ekonomiczne „transformacji”.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia racjonalnych zachowań uczestników rynku – jednostek, gospodarstw domowych i przedsiębiorstw oraz łączących je zależności; rozumienia warunków równowagi makroekonomicznej; krytycznej analizy ekonomicznych i społecznych skutków polityki gospodarczej państwa.
Historia myśli socjologicznej i myśli społecznej – 60 h
Pre-socjologiczna myśl społeczna. Socjologiczny pozytywizm – A. Comte. Socjologia historyczna A. de Tocqueville’a. Socjologiczny ewolucjonizm. Wątki socjologiczne w systemie K. Marksa. Reakcja socjologii akademickiej na marksizm: M. Weber, G. Simmel, V. Pareto, E. Durkheim. Odmiany psychologizmu w socjologii. Socjologiczne implikacje psychoanalizy Z. Freuda. Socjologia E. Durkheima. Socjologia humanistyczna – program socjologii humanistycznej W. Dilthey’a. Antynaturalizm W. Windelbanda i H. Rickerta. F. Tönniesa „wspólnota” i „społeczeństwo”. G. Simmela koncepcja „socjologii formalnej”. Socjologia rozumiejąca M. Webera. Wątki „weberowskie” we współczesnej socjologii. Koncepcje socjologiczne F. Znanieckiego. Socjologia amerykańska i jej intelektualne podłoże. Interakcjonizm symboliczny G. H. Meada. Szkoła Chicagowska i jej socjologia empiryczna. Polska socjologia z przełomu XIX i XX wieku.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
wykorzystywania wiedzy z zakresu historii dyscypliny i jej społecznego zakorzenienia; dostrzegania i interpretowania historycznych źródeł oraz sporów teoretycznych prowadzonych we współczesnej socjologii.