Społeczeństwa i kultury Europy – 90 h
Podstawowe pojęcia socjologiczne. Filozoficzne podstawy nauki o społeczeństwie. Konflikty społeczne i teorie rozwoju społecznego. Kultura, naród i grupa etniczna, mniejszość i pluralizm kulturowy. Migracje, rozwój demokracji i społeczeństwa obywatelskiego. Symbole, mity i rytuały. Zróżnicowanie religijne w Europie. Podstawowe metody badań socjologicznych i antropologicznych. Europejskie dziedzictwo kulturowe. Kultura masowa i kultura elitarna. Wspólne korzenie kultury europejskiej (tradycja judeochrześcijańska, cywilizacja grecka i rzymska, renesans, oświecenie). Kolonializm i relacje kultury europejskiej do kultur pozaeuropejskich. Globalizacja kultury. Polityka kulturalna w Europie – na poziomie europejskim i narodowym.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
posługiwania się podstawowymi pojęciami socjologicznymi i antropologicznymi; analizowania procesów społecznych w kontekście porównawczym; rozumienia zróżnicowania kulturowego Europy i wspólnych cywilizacyjnych fundamentów; analizowania zjawisk społecznych i kulturowych w oparciu o podstawowe pojęcia i modele; rozumienia specyfiki Europy w jej historycznym rozwoju jako całości społeczno-kulturowej; rozumienia społeczno-kulturowych aspektów procesów integracyjnych.
Ekonomia – 90 h
Podstawowe pojęcia ekonomii. Makroekonomia i mikroekonomia. Makroekonomia gospodarki otwartej. Narzędzia i metody analizy ekonomicznej. Współczesne teorie ekonomiczne. Metody i narzędzia pomiaru aktywności gospodarczej: dochód narodowy, inflacja, bezrobocie, wzrost gospodarczy. Cykl koniunkturalny a równowaga makroekonomiczna. Ekonomia instytucjonalna. Narzędzia przywracania równowagi gospodarczej: polityka monetarna, polityka fiskalna. Budżet. Polityka makroekonomiczna – liberalna versus protekcjonistyczna. Rynek – jego elementy i mechanizmy. Krzywa popytu i podaży. Czynniki kształtujące popyt i podaż. Zachowania konsumenta na rynku. Cenowa elastyczność popytu i podaży. Przedsiębiorstwo na rynku. Koszty ekonomiczne, zysk, równowaga wolnokonkurencyjna. Konkurencja monopolistyczna i oligopolistyczna. Kartele, rynek czynników produkcji.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia kategorii ekonomicznych; opisu i interpretacji zjawisk ekonomicznych; rozumienia znaczenia procesów gospodarczych; wykorzystania podstawowych narzędzi ekonomicznych do opisu realnych problemów gospodarczych.
Nauki o polityce – 90 h
Pojęcie polityki. Status teoretyczny i metodologiczny nauki o polityce. Funkcje nauki o polityce. Rozwój nauki o polityce w świecie. Ewolucja idei genezy państwa. Antropologia w poszukiwaniu początków państwa. Pojęcie i istota państwa. Państwo, społeczeństwo, naród i jednostka – relacje w rozwoju historycznym. Koncepcje narodu i społeczeństwa. Formy państwa. Totalitaryzm i autorytaryzm. Cele, funkcje, i zadania państwa. Koncepcje państwa we współczesnej myśli politycznej. Państwo narodowe i jego przemiany. Rewolucja, transformacja, integracja i globalizacja. Europeizacja państwa narodowego. Państwo a wojna. Polityka – ekonomia – prawo. Polityka i etyka. Pojęcie i koncepcje władzy. Legitymizacja władzy państwowej. Idea i instytucje demokracji współczesnej. Kultura polityczna. Opinia publiczna i działania państwa. Środki społecznej komunikacji a współczesne państwo.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
opisu, analizowania i uogólniania zjawisk politycznych; wykorzystywania teorii politycznych w działalności badawczej i praktycznej; porównywania instytucji i procesów politycznych.
Prawo europejskie – 90 h
Istota i zakres pojęciowy prawa europejskiego. Prawo europejskie a prawo Unii Europejskiej i prawo wspólnotowe. Ujęcie przedmiotowe, podmiotowe, terytorialne i czasowe obowiązywania prawa wspólnotowego. Klasyfikacja prawa wspólnotowego: prawo pierwotne i prawo wtórne. Stanowienie prawa wspólnotowego. Charakterystyka prawa wspólnotowego: prawo materialne i formalne. Zasady prawa wspólnotowego. Prawo wspólnotowe a prawo międzynarodowe publiczne i prawo krajowe. Metody integracji przez europejskie prawo wspólnotowe. Realizacja prawa wspólnotowego. Kontrola przestrzegania prawa wspólnotowego: sądowe i pozasądowe formy kontroli przestrzegania prawa wspólnotowego. Wykładnia prawa wspólnotowego. Odpowiedzialność Wspólnoty i państw członkowskich za naruszanie prawa wspólnotowego.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
dokonywania interpretacji prawa europejskiego; rozpoznawania zależności między prawem europejskim a prawem międzynarodowym publicznym i prawem krajowym; sporządzania podstawowych dokumentów w europejskim obrocie prawnym.
Historia społecznej Europy
Granice geograficzne Europy w ujęciu historycznym. Periodyzacja dziejów Europy. Podział Europy na wschodnią i zachodnią oraz środkową. Oświecenie. Rola miast i wspólnot wiejskich. Rewolucja Francuska. Europa napoleońska – napoleoński porządek prawny. Ruch robotniczy i emancypacja klas. Społeczeństwo Europy XIX wieku. Kwestie narodowe w XIX wieku. Wojna 1914-1918. Społeczeństwo i gospodarka w latach 1918-1939. Komunizm i faszyzm. II wojna światowa, Holocaust, przesiedlenia ludności. Zimna wojna. Kultura i życie społeczne w Europie zachodniej i wschodniej. Pierestrojka. Solidarność. Przemiany w Europie po roku 1989.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
posługiwania się podstawowymi pojęciami z zakresu historii i historiografii; dostrzegania współzależności między poszczególnymi społeczeństwami i państwami Europy oraz między Europą a pozostałymi kontynentami; analizy wydarzeń i procesów historycznych na zasadzie porównawczej i przyczynowo-skutkowej; analizowania materiałów źródłowych.
Systemy polityczne państw europejskich
Istota i elementy składowe systemu politycznego. Wzajemne relacje pomiędzy elementami systemu politycznego oraz między nimi a innymi segmentami systemu społecznego. Konstytucja i inne normy polityczne. Istota i formy demokracji. Systemy i zachowania wyborcze. Rola wyborów w systemach demokratycznych i niedemokratycznych. Ruchy, organizacje i instytucje polityczne. Istota, funkcje i typy partii politycznych w Europie. Pojęcie i zasadnicze typy systemów partyjnych w Europie. Formy systemów politycznych. Demokratyczne i niedemokratyczne systemy polityczne w Europie. Koncepcje podziału oraz jedności władzy. Organizacja, zasady powoływania oraz funkcjonowania władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. System parlamentarno-gabinetowy. Prezydencki i semiprezydencki system polityczny. Kanclerski system polityczny. Specyfika systemów politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Aktualne tendencje w kształtowaniu się europejskich systemów politycznych. System polityczny Unii Europejskiej.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozpoznawanie typów systemów politycznych i ich elementów składowych; rozumienia roli organizacji i instytucji politycznych w życiu współczesnych społeczeństw; rozróżniania specyfiki systemów politycznych w Europie i czynników warunkujących ich charakter.
Integracja gospodarcza w Europie
Istota i formy integracji. Koncepcje integracji gospodarczej w Europie. Uwarunkowania i etapy integracji gospodarczej w Europie. Unia celna jako podstawowy etap integracji regionalnej. Wspólny rynek. Interwencjonizm jako droga do spójności ekonomicznej i społecznej w Unii Europejskiej. Unia Gospodarczo-Walutowa. Polska w procesie integracji gospodarczej z Unią Europejską. Subregionalne obszary integracji: integracja Beneluksu, integracja skandynawska, integracja środkowoeuropejska, integracja bałtycka i czarnomorska, euroregiony.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia przyczyn i skutków integracji regionalnej; prezentacji i analizy procesów scalania organizmów gospodarczych; rozumienia i analizy procesów decyzyjnych podejmowanych przez instytucje unijne; rozumienia przyczyn i skutków prowadzenia wspólnych polityk.
Instytucje i procesy decyzyjne w Unii Europejskiej
Instytucje Unii Europejskiej: typologia, charakter prawno-ustrojowy, skład i sposób powoływania. Struktura i kompetencje: Rady Europejskiej, Rady Unii Europejskiej, Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Sądu Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów, Europejskiego banku Centralnego, Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Funkcjonariusze wspólnotowi: status prawny, wymagania kwalifikacyjne, proces rekrutacji. Personel tymczasowy, agencyjny i pomocniczy. Istota decyzji podejmowanych w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej. Uczestnicy procesów decyzyjnych. Klasyfikacje rozstrzygnięć decyzyjnych. Zasady postępowania decyzyjnego. Charakterystyka procedur decyzyjnych w Unii Europejskiej.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
charakterystyki instytucji europejskich; rozumienia zasad funkcjonowania i podejmowania decyzji; analizowania procesu implementacji decyzji unijnych w systemie państwa narodowego; rozumienia relacji między instytucjami unijnymi i narodowymi.
Polityki wspólnotowe
Przyczyny i formy interwencjonizmu w Unii Europejskiej. Wolna konkurencja versus interwencjonizm. Efektywność ekonomiczna a solidarność i równość w poziomach rozwoju. Podstawowe formy wspierania wyrównywania rozwoju społeczno-gospodarczego w Unii Europejskiej – finansowe, administracyjne, prawne. Makroekonomiczne polityki wspólnotowe: handlowa, celna, pieniężna, fiskalna, społeczna. Wybrane mikroekonomiczne polityki wspólnotowe: rolna, ochrony konkurencji, wspierania współpracy w zakresie prac badawczo-rozwojowych, wspierania przemysłu, ochrony środowiska, transportowa. Polityka regionalna Unii Europejskiej. Podstawowe instrumenty realizacji polityk wspólnotowych. Fundusze spójności, fundusze strukturalne. Efektywność wybranych polityk wspólnotowych.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia przyczyn interwencjonizmu ekonomicznego w Unii Europejskiej; analizowania i wykorzystania wybranych mikro- i makro-ekonomicznych polityk wspólnotowych i narzędzi ich wspierania; oceny charakteru i skutków polityk wspólnotowych.
Usytuowanie, znaczenie i rola Europy w stosunkach międzynarodowych
Pojęcie, istota i czynniki ewolucji stosunków międzynarodowych. Europa – geograficzny i historyczny kontynent. Składowe pojęcia Europa. Historyczna misja Europy w nowożytnym systemie międzynarodowym. Europa i europejskość – kulturowe, polityczne i ekonomiczne filary europejskości. Podzielona i zjednoczona Europa. Kształt współczesnej Europy i jej rola w systemie stosunków międzynarodowych – współzależności i fazy globalizacji. Europa jako autonomiczny aktor w systemie międzynarodowym i współtwórca nowego ładu międzynarodowego. Ekonomiczny, polityczny, kulturowy i militarny potencjał mocarstwowości współczesnej Europy. Europa a inne mocarstwa światowe. Możliwe scenariusze ról Europy we współczesnym świecie.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia Europy – jej bogatej i złożonej historii; postrzegania Europy jako ważnego partnera w systemie międzynarodowym; krytycznej analizy i oceny polityki państw europejskich; rozumienia i wyciągania wniosków z historii i słabości narodów Europy.
Usytuowanie, znaczenie i rola Polski w Europie
Położenie geograficzne Polski w Europie: granice, terytorium, ukształtowanie terenu, zasoby naturalne, klimat. Historyczne uwarunkowania polskiej obecności gospodarczej, polityczno-społecznej i kulturalnej w Europie. Sąsiedzi Polski: charakterystyka geograficzna, kulturowa, społeczno-ekonomiczna i polityczna. Euroregiony. Potencjał gospodarczy i naukowo-techniczny Polski na tle europejskim. System społeczno-polityczny Polski na tle innych państw Unii Europejskiej i wschodnich sąsiadów. Koncepcje społeczno-polityczne Europy w polskiej myśli politycznej. Role międzynarodowe Polski w Europie: polityczne, ekonomiczne, kulturowe. Polska w Unii Europejskiej i innych międzynarodowych organizacjach europejskich. Polityka europejska Polski. Postrzeganie Europy w Polsce i Polski w Europie.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia uwarunkowań obecności Polski w Europie; wyjaśniania polityki europejskiej Polski.
Cywilizacja europejska – 60 h
Różne rozumienie pojęć kultura i cywilizacja. Idea wspólnej Europy. Kulturowe dziedzictwo Europy. Pluralizm kultury europejskiej. Narody i regiony Europy. Tradycja, nowoczesność i po-nowoczesność w kulturze europejskiej. Przemiany obyczaju – zróżnicowanie stylu życia. Kształtowanie różnorodnych tożsamości europejskich. Problem jedności i zróżnicowania w kulturze europejskiej. Ochrona dziedzictwa kulturowego cywilizacji europejskiej i innych współczesnych cywilizacji.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
myślenia o Europie w kategoriach cywilizacji i kultury w globalnej i historycznej perspektywie; analizowania kultury jako procesu kreowania nowych wartości na różnych poziomach w procesie dialogu i negocjacji; rozpatrywania problemów kultury europejskiej w porównawczej perspektywie globalnej.
Tożsamości kulturowe w Europie
Kształtowanie tożsamości kulturowo-terytorialnych na poszczególnych poziomach: lokalnym, regionalnym, narodowym, ponadnarodowym, europejskim. Kształtowanie tożsamości grup mniejszościowych wyróżnionych według etniczności, religii, stylu życia, orientacji seksualnej i innych społecznie istotnych i kulturowo znaczących kryteriów. Stereotypy i ich przemiany. Dialog międzykulturowy. Przemiany zbiorowych tożsamości kulturowych. Wspólna tożsamość europejska i jej relacje do europejskiego demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia procesów kształtowania tożsamości narodowych i ich dekonstrukcji; rozumienia europejskich procesów integracyjnych widzianych w kategoriach kultury i tożsamości; analizy modeli tożsamości (w tym stereotypów) jako dynamicznych zjawisk kulturalnych.
Demokracja w Europie
Pojęcie demokracji sensie etymologicznym. Opisowe i normatywne definicje demokracji. Polityczny, społeczny i ekonomiczny wymiar demokracji. Państwo narodowe jako tradycyjna struktura funkcjonowania demokracji politycznej. Modele demokracji przedstawicielskiej w Europie. Aksjologiczne podstawy demokracji: wolność, równość, rządy większości. Zasady: rządów prawa, trójpodziału władz, alternacji politycznej (wyborów), wolności organizowania się, wolności tworzenia ugrupowań politycznych, wolności słowa i stowarzyszania się, zgromadzeń, petycji – sposób ich funkcjonowania w państwie demokratycznym. Europa jako kolebka demokracji: historia idei demokracji (od starożytności po czasy współczesne) – od demokracji bezpośredniej do demokracji przedstawicielskiej. Fale demokratyzacji w Europie: demokracja ateńska, demokracja liberalna w XIX-wiecznej Europie, umocnienie się rządów demokratycznych po II wojnie światowej w Europie Zachodniej, demokratyzacja państw Europy Środkowej i Wschodniej po 1989 roku. Współczesny populizm europejski jako efekt słabości funkcjonowania demokracji. Demokracja w Europie w obliczu procesów integracji i globalizacji: wpływ integracji na sposób funkcjonowania demokracji w Europie, ponadnarodowy wymiar demokracji (demokratyczny wymiar systemu politycznego Unii Europejskiej).
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia pojęcia demokracja w kontekście klasycznym (idealistycznym) oraz empirycznym (rzeczywistym); wskazania etapów kształtowania się modelu rządów demokratycznych w Europie; wskazania najważniejszych współczesnych koncepcji rządów demokratycznych; wyjaśniania wpływu procesów integracji na mechanizmy demokratyczne w państwach europejskich.
Polityka zagraniczna i bezpieczeństwo Unii Europejskiej
Geneza integracji europejskiej w sferze polityki zagranicznej i obronnej: sytuacja międzynarodowa w Europie po II wojnie światowej, próby utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej, powstanie Unii Zachodnioeuropejskiej. Funkcjonowanie i dokonania Europejskiej Współpracy Politycznej. Powstanie Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB) Unii Europejskiej (II filaru) na mocy Traktatu z Maastricht: podstawy prawno-organizacyjne, metody i instrumenty działania. Ewolucja WPZiB – postanowienia Traktatu Amsterdamskiego, Traktatu z Nicei i Traktatu Konstytucyjnego; Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony; „misje petersberskie”; Wspólna Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony. Rozwój WPZiB na tle ewolucji europejskiego systemu bezpieczeństwa: relacje z NATO oraz Organizacją Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE). Rola WPZiB w kształtowaniu pozycji i roli Unii Europejskiej w świecie.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
analizy najważniejszych procesów i zjawisk historycznych warunkujących europejskie procesy integracyjne w sferze polityczno-obronnej oraz umiejscawiania ich w całokształcie integracji w ramach Unii Europejskiej; określania i interpretowania podstawowych determinant, mechanizmów i celów funkcjonowania unijnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa w kontekście zarówno sytuacji wewnętrznej w ramach Unii Europejskiej, jak i na arenie międzynarodowej.
Administracja, sprawy wewnętrzne i wymiar sprawiedliwości Unii Europejskiej
Zadania administracji państwowej i samorządowej państw członkowskich w implementacji prawa i polityk europejskich. Zarządzanie, zarządzanie wieloszczeblowe, partnerstwo publiczno-prywatne, sieci instytucji wdrażających polityki europejskie. Europeizacja administracji publicznej w krajach członkowskich. Współpraca z instytucjami europejskimi. Proces formułowania i narodowa koordynacja polityk wspólnotowych. Negocjacje europejskie. Struktury regulacyjne w państwach członkowskich. Wpływ procesu integracji europejskiej na krajowe służby publiczne i politykę kadrową. Służba cywilna w krajach europejskich. Technologie informatyczne w administracji – przykłady dobrej praktyki. Swobodny przepływ osób. Układ z Schengen: regulacje prawne i system informacyjny Schengen. Traktat z Maastricht – postanowienia dotyczące współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. Współpraca organów wymiaru sprawiedliwości przed i po Traktacie z Maastricht. Konwencja o Wzajemnej pomocy Prawnej w Sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi. Decyzja Rady ustanawiająca EUROJUST. Międzynarodowa współpraca policji: Interpol, grupa Pompidou, grupa Trevi, Europol. Europejski Nakaz Aresztowania. Polityka imigracyjna Unii Europejskiej i kontrola na granicach zewnętrznych.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
identyfikacji konkretnych zadań i obowiązków związanych z implementacją polityk i prawa wspólnotowego na poszczególnych szczeblach administracji; współpracy z instytucjami europejskimi.
Finanse publiczne w Unii Europejskiej
Pojęcie i funkcje finansów publicznych w Unii Europejskiej. Organizacja unijnych finansów publicznych. Jednostki sektora finansów publicznych w Unii Europejskiej. Administracja unijnych finansów publicznych. Budżet Unii Europejskiej – zasady tworzenia i wykorzystywania środków. Źródła, rodzaje i funkcje unijnych dochodów publicznych. Klasyfikacja, rodzaje i struktura wydatków publicznych w Unii Europejskiej. Planowanie budżetowe. Projekt i zasady uchwalania budżetu. Budżet zastępczy (tymczasowy). Wykonywanie budżetu. Sprawozdawczość i kontrola budżetu. Fundusze Unii Europejskiej: akcesyjne, spójności. Kontrola skarbowa funduszy unijnych. Finanse Unii Europejskiej a suwerenność finansów publicznych poszczególnych krajów członkowskich. Harmonizacja finansów publicznych państw członkowskich Unii Europejskiej.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
rozumienia zasad funkcjonowania systemu finansów publicznych; rozróżniania finansów publicznych od finansów korporacji; analizy przychodów i wydatków budżetowych; tworzenia budżetu w oparciu o ogólne zasady; analizy funduszy Unii Europejskiej; diagnozowania poziomu harmonizacji finansów publicznych krajów członkowskich.
Polityka zagraniczna Polski
Doświadczenia historyczne z epoki II Rzeczypospolitej i lat 1945–1989. Nowe uwarunkowania polityki zagranicznej po okresie zimnej wojny. Interesy, cele, środki oraz mechanizmy decyzyjne polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej. Opcja euroatlantycka w polityce zagranicznej Polski. Stosunki z państwami zachodnimi, przystąpienie do NATO, szczególne stosunki z USA. Meandry pojednania polsko-niemieckiego. Integracja Polski z Unią Europejską. Polska we współpracy subregionalnej w Europie Środkowej (Grupa Wyszehradzka, Inicjatywa Środkowoeuropejska, Rada Państw Morza Bałtyckiego). Polityka wschodnia: stosunki z Ukrainą, Rosją i Białorusią. Rola Polski w ONZ, OBWE i Radzie Europy. Udział Polski w misjach pokojowych.
Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:
korzystania z doświadczeń historycznych, analizowania mechanizmów oraz rozumienia współczesnej polskiej polityki zagranicznej – zwłaszcza w Europie; rozumienia zasad funkcjonowania administracji państwa w zakresie służb zagranicznych; rozumienia relacji Polski z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.
